Thực tế với điều kiện đặc thù của một huyện vùng cao đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí thấp lại không đồng đều, do đó trình độ chuyên môn, lý luận chính trị của đại biểu HĐND hai cấp ở Mù Cang Chải khá thấp. Đối với HĐND huyện, nhiệm kỳ 2011 – 2016, đến nay còn 28 đại biểu, trong đó có 10 đại biểu nữ. Tỷ lệ đại biểu có trình độ đại học chiếm 46,42%, trình độ trung cấp và sơ cấp chiếm trên 32% và trên 21% số đại biểu chưa qua đào tạo.

Đối với đại biểu HĐND xã, thị trấn hiện còn 341 đại biểu trong tổng số 350 đại biểu đầu nhiệm kỳ. Về trình độ chuyên môn, số đại biểu có trình độ đại học chỉ chiếm 5,27%, gần 30% số đại biểu có trình độ trung cấp và sơ cấp, còn 221 đại biểu, chiếm 64,80%, chưa qua đào tạo. Khắc phục khó khăn, HĐND huyện và các địa phương vẫn luôn phát huy được vai trò, có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển chung của địa phương thông qua việc thực hiện chức năng quyết định và giám sát. Các đại biểu HĐND cũng luôn gương mẫu chấp hành tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nghị quyết HĐND các cấp.

Song cũng phải thẳng thắn nhìn nhận rằng, chất lượng hoạt động của đại biểu HĐND không đồng đều, có khi chỉ tập trung ở một số đại biểu, với cấp xã chủ yếu là các đại biểu đang công tác hoặc nghỉ hưu có trình độ. Thậm chí, nhiều đại biểu chưa nắm chắc nhiệm vụ của người đại biểu HĐND; ít tiếp xúc cử tri, thiếu kỹ năng tiếp xúc cử tri, việc phản ánh kiến nghị của cử tri còn hạn chế nên chất lượng tiếp xúc cử tri chưa cao.

Vấn đề nữa là đại biểu HĐND huyện chủ yếu hoạt động kiêm nhiệm, ít thời gian cho hoạt động HĐND hoặc các hoạt động của HĐND trùng với công tác chuyên môn, không tham gia đầy đủ các hoạt động như tiếp xúc cử tri, các cuộc giám sát, dẫn đến hiệu quả hoạt động chưa cao. Có đại biểu không thường xuyên hoặc ít cập nhập các thông tin về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước để phục vụ cho hoạt động của đại biểu dân cử nên hạn chế khi tham gia hoạt động giám sát hay xem xét, quyết định những vấn đề được trình tại kỳ họp. Những hạn chế này càng rõ hơn đối với HĐND cấp xã do trình độ chuyên môn hạn chế, thiếu kiến thức, hiểu biết để tham gia vào các hoạt động ở nhiều lĩnh vực. Do đó, tình trạng đại biểu HĐND cấp xã còn thụ động, không phát huy được vai trò người đại biểu dân cử vẫn còn. Thường trực HĐND huyện cũng đã đánh giá: đa số đại biểu HĐND xã, thị trấn còn thiếu kỹ năng hoạt động của đại biểu HĐND như giám sát, chất vấn, tiếp xúc cử tri, trả lời ý kiến cử tri…

Như vậy, để nâng cao chất lượng đại biểu HĐND, cần thường xuyên tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ, các kỹ năng cơ bản phục vụ hoạt động của đại biểu, nhất là kỹ năng giám sát cả với giám sát thường xuyên và giám sát tại kỳ họp, kỹ năng tiếp xúc cử tri, chất vấn, phản biện… thông qua các hình thức như tổ chức hội thảo, tập huấn theo chuyên đề, tham quan học hỏi kinh nghiệm…

Việc HĐND huyện duy trì tổ chức giao ban quý định kỳ giữa Thường trực HĐND huyện với HĐND cấp xã như hiện nay cũng đã phần nào giúp các đại biểu có thêm những hiểu biết về vị trí, vai trò của HĐND và các kỹ năng cần thiết của người đại biểu nhân dân, từ đó phát huy trong quá trình hoạt động. Mặt khác, cấp ủy, chính quyền các cấp cũng cần tạo điều kiện tốt nhất để các đại biểu HĐND thực hiện nhiệm vụ. Điều quan trọng hơn cả chính là đại biểu phải tự ý thức vai trò, trách nhiệm của mình, không ngừng rèn luyện, tích cực học tập nâng cao trình độ, trao đổi kinh nghiệm, nghiên cứu tài liệu, thâm nhập thực tiễn cũng như tham gia tích cực, đầy đủ, trách nhiệm trong mọi hoạt động của HĐND để khẳng định, nâng cao hiệu quả hoạt động của người đại biểu nhân dân.

N.T