Pháp luật đã nghiêm cấm việc săn, bắn động vật, chim, thú hoang dã; tùy vào mức độ, số lượng hay chủng loại động vật hoang dã, người vi phạm sẽ bị xử lý theo pháp luật, từ cảnh cáo, phạt hành chính đến khởi tố, phạt tù. Diện tích rừng của Yên Bái hiện chủ yếu thuộc các huyện vùng cao, có địa hình phức tạp, rét đậm về mùa đông, cộng với nạn săn, bắn nên rừng Yên Bái không có hoặc không còn nhiều động vật hoang dã, đặc biệt quý hiếm. Thời gian gần đây, do môi trường, sinh thái được cải thiện do công tác trồng và bảo vệ rừng tốt hơn, đặc biệt, tình trạng săn, bắn thú rừng bằng súng tự chế đã được ngăn chặn có hiệu quả nên các loài chim bay về đất Yên Bái ngày càng nhiều cả số lượng và số loài. Tiếc thay! Những tín hiệu tốt đẹp đó đang bị hủy hoại, chim hoang dã đang bị bẫy, bắt và tàn sát không thương tiếc với những công nghệ từ thô sơ đến hiện đại.

Chợ Yên Ninh (hay còn gọi là chợ Bến Đò), thành phố Yên Bái được xem là trung tâm buôn bán các loại chim hoang dã, nào sẻ nâu, rẽ giun, cuốc đen, nào cò bợ, cò trắng, sơn cầm, ngói, vẫy… Người dân bẫy, bắt, ăn không hết đem ra chợ bán, lái buôn thu gom từ các vùng lân cận mang ra bày bán, kiếm lời với số lượng lớn và các nhà hàng thu mua hoặc người dân thạo chế biến mua về làm mồi nhậu. Không chỉ trong chợ, người ta còn chở chim bằng xe đạp, xe máy bán dọc các phố. Theo ghi nhận của chúng tôi, chim ngói, giá từ 70.000 đồng đến 120.000 đồng/con, những loại chim còn lại khá rẻ như: sẻ nâu 3 đến 5.000 đồng/con, rẽ giun 12.000 đồng/con, cò bợ 15.000 đồng/con, cuốc đen 20.000 đồng/con, sơn cầm 30.000 đồng/con. Mấy ngày nay, các thợ săn bẫy được rất nhiều loại chim cuổng, giá cũng chỉ từ 40.000 - 45.000 đồng/con.

Anh Hà Văn N ở phường Hồng Hà, thành phố Yên Bái rất thích  các món chim. Mỗi tuần vài buổi, anh N ra đầu đường Bách Lẫm (lối vào chợ Bến Đò) đợi những lồng chim của dân bẫy, bắt, mang bán để mua. Hai tay khệ nệ hai lồng chim đủ loại như: cuổng, ngói, vẫy, rẽ giun… anh cho biết: “Đứng đón ở đây mua được chim với giá rẻ là một chuyện, điều quan trọng là chim vừa mới bắt được một đến hai hôm nên chưa gầy, con nào, con nấy vẫn béo nục”. Vẻ đắc ý, anh cho biết thêm: “Ngói, vẫy thì nhất rồi, chế món nào cũng ngon. Riêng chim cuổng mới di cư về đây, chế món xào răm, nhậu với bia hoặc rượu đều tuyệt!”.

Làm quen với một người bán chim ở xã Bảo Hưng (huyện Trấn Yên), chúng tôi được biết: “Giờ chim nhiều và có nhiều cách đánh. Thời các cụ hoặc cách đây chỉ mấy năm, thợ đánh chim ri bằng lồng sập; bắt cò, bắt bói cá bằng bẫy; bắt cuốc nhờ cái lưới đánh cá cũ; dân vùng Mường Lò hay đánh bằng bẫy bật dây thép… Giờ đã khác nhiều rồi, đánh chim di cư bằng lưới lớn, chăng ngang cả một đoạn dài bãi sông, ruộng lúa hoặc khe đồi, chim di cư rất ngờ nghệch cứ lao vào cả đàn”.

Cả trăm con chim hoang dã gồm nhiều loài khác nhau được bày bán trên đường Bách Lẫm (thành phố Yên Bái).

Được biết, cách bẫy lưới kết hợp với nguồn sáng trắng của đèn led để dụ, có người một đêm đánh được cả trăm con chim cuổng. Một “công nghệ đánh chim khá hiện đại nữa đang phổ biến đó là: lên mạng Internet tải về một đoạn tiếng chim vào USB, sau đó, kết nối vào một chiếc đài nhỏ nhưng có âm thanh phát ra khá mạnh để dụ chim đến, quanh chiếc đài nhỏ người ta đặt sẵn lưới, thòng lọng hoặc keo dính, đã dính bẫy, dù có cách chúng cũng chẳng còn đường thoát! Đây là cách đánh khá phổ biến và “gặt hái nhiều thành công” đối với loài chim sẻ.

Anh Nguyễn Văn C ở xã Phù Nham (huyện Văn Chấn) cho biết: “Nhựa và đài phát do Trung Quốc sản xuất, giá không quá đắt, biết mua chỉ 800 đến 900 nghìn đồng một chiếc đài và một lọ keo với hướng dẫn đầy đủ. Chiều chiều, cứ lướt xe đi đến các cánh đồng, các khu dân cư, vừa thư giãn vừa có đồ ăn, ăn không hết lại đem bán”. Nghe C nói, rồi chứng kiến cách anh này thực hiện, quả thấy “hiệu quả”! Mấy ống thép phủ kín keo dính, chiếc đài chỉ to hơn cái điện thoại di động ngụy trang trong chiếc tất chân, tất cả được gài vào cột điện hạ thế. Đài phát liên tục tiếng loẹt choẹt đúng như tiếng sẻ kêu, chỉ một lát, bầy chim sẻ ở đâu đã vù tới và rồi con thì dính chân, con mắc cánh mặc sức giẫy giụa trong tuyệt vọng, C chỉ việc bắt từng con cho vào túi vải.

Bây giờ cuộc sống đã khấm khá, không ít người đã ngán các món ăn chế biến từ thịt gà, lợn, tôm, cá… người ta quay sang ăn thịt động vật hoang dã trong đó có chim trời dù món đó không hề rẻ. Thậm chí có người còn lấy việc ăn những món đồ này  để lấy may, giải xui... Những quan niệm lệch lạc và thiếu căn cứ nói trên đã thúc đẩy hơn các cuộc săn, bắt chim, thú hoang dã! Không sớm nhưng cũng không quá muộn nếu có sự ra tay quyết liệt của các ngành chức năng đặc biệt là nạn săn bắt chim hoang dã đang “vào mùa”.

Lê Phiên