Từ những khó khăn

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó chi cục trưởng Chi cục Phòng chống tệ nạn xã hội (Sở Lao động - Xã hội Yên Bái): “HIV/AIDS gia tăng và khó kiểm soát là do số lượng người nghiện trên địa bàn chưa được khống chế, việc dùng chung kim tiêm tiêm chích ma túy là một trong nguyên nhân chính dẫn đến lây nhiễm HIV. Bên cạnh đó, quan hệ tình dục và truyền máu không an toàn cũng là nguyên nhân dẫn đến HIV gia tăng. Thời gian qua có những trường hợp lây nhiễm như từ chồng sang vợ, mẹ truyền sang thai nhi.

Theo số liệu giám sát, đến tháng 10/2015, lũy tích số trường hợp nhiễm HIV được phát hiện trên địa bàn tỉnh là 5.303 người, trong đó 2.383 người chuyển sang giai đoạn AIDS, 1.453 người nhiễm HIV/AIDS đã tử vong. Tuy nhiên, đây là phần nổi của “tảng băng chìm” vì trên thực tế, số người được xét nghiệm sớm để phát hiện HIV vẫn còn khiêm tốn. Từ đó đặt ra cần tiếp tục quyết liệt  hơn với sự chung tay của cộng đồng trong công tác phòng, chống HIV/AIDS.

Thực tế cho thấy, việc phòng, chống HIV gặp khó khăn bên cạnh những nguyên nhân nêu trên còn có lý do khách quan do thiếu hiểu biết, thiếu thông tin đã dẫn đến tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS trong xã hội. Đây là nguyên nhân dẫn đến người bị HIV thường giấu bệnh, làm ảnh hưởng đến việc tiếp cận với dịch vụ điều trị và là rào cản cho việc tư vấn xét nghiệm phát hiện HIV sớm để gửi đến dịch vụ chăm sóc điều trị. Hơn thế, việc phát động phong trào quần chúng tham gia đấu tranh tố giác tội phạm và tệ nạn ma túy ở một số địa phương còn yếu.

Trong đó, ý thức về khai báo tình trạng của người nghiện và gia đình có người nghiện còn thấp, nhiều gia đình không dám khai báo với chính quyền địa phương khi con em mình nghiện ma túy đã làm cho công tác phòng, chống HIV đối với đối tượng tiêm chích ma túy khó khăn. Thời gian gần đây, đầu tư của trung ương và các tổ chức quốc tế cho công tác phòng, chống HIV/AIDS giảm, địa bàn can thiệp thu hẹp đã ảnh hưởng đến sự ổn định và tính bền vững của các chương trình phòng, chống HIV/AIDS. Ngoài ra, cán bộ chuyên trách HIV tuyến huyện, xã thường thay đổi và thiếu kinh nghiệm đã ảnh hưởng đến việc mở rộng chương trình điều trị và can thiệp giảm tác hại ở cộng đồng dân cư. Điều này đồng nghĩa với nguy cơ lây nhiễm HIV ra cộng đồng càng tăng.

Và những giải pháp

Trước thực trạng lây truyền nhanh của căn bệnh HIV/AIDS trên địa bàn, những năm qua Yên Bái đã đẩy mạnh các giải pháp để phòng chống giảm thiểu tác hại của căn bệnh thế kỷ. Đó là việc chỉ đạo các cơ quan chức năng, các ngành, đoàn thể đẩy mạnh công tác tuyên truyền phòng, chống HIV/AIDS tới các tầng lớp dân cư, đặc biệt quan tâm địa bàn vùng sâu, vùng xa. Đồng thời, tỉnh đã tăng cường công tác giám sát HIV, đẩy mạnh các chương trình can thiệp giảm tác hại, các chương trình chăm sóc, hỗ trợ người nhiễm HIV và các dự án hợp tác quốc tế trong phòng, chống HIV/AIDS, ma tuý, mại dâm.

Bên cạnh đó, đã triển khai nhiều chương trình hành động nhằm can thiệp giảm tác hại, phòng, chống lây nhiễm HIV mới qua việc Ban chỉ đạo phòng, chống HIV/AIDS tỉnh đã triển khai các hoạt động lồng ghép giữa công tác phòng, chống HIV/AIDS với công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy, mại dâm. Đặc biệt, công tác quan lý cai nghiện và quản lý sau cai được quan tâm.

Hưởng ứng mục tiêu đến năm 2020 của Liên Hợp Quốc là 90% người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV của mình, 90% người nhiễm HIV chẩn đoán nhiễm HIV được điều trị bằng thuốc kháng vi rút và 90% người nhiễm HIV đã được điều trị bằng thuốc kháng vi rút kiểm soát được số lượng vi rút ở mức thấp, Tháng hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2015 Yên Bái sẽ tổ chức nhiều hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV/AIDS, giảm kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV; đồng thời, mở rộng độ bao phủ, nâng cao chất lượng, tính dễ tiếp cận của các dịch vụ dự phòng, chăm sóc và điều trị HIV/AIDS đến mọi người dân.

Trong 5 năm, từ 2011-2015 đã tổ chức cai nghiện tại trung tâm cai nghiện và tại công đồng cho trên 2.000 người nghiện. Đặc biệt, số bệnh nhân được điều trị trên Methadone được triển khai với 1.000 bệnh nhân đã góp phần quản lý duy trì ổn định trật tự xã hội. Là lực lượng chủ công trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS tỉnh đã tổ chức tốt Tháng Chiến dịch dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con và Tháng Hành động quốc gia phòng, chống HIV/AIDS hàng năm.

Mặt khác, Trung tâm trực tiếp tư vấn cho các đối tượng đến khám và điều trị tại trung tâm y tế, bệnh viện, trạm y tế các xã, phường, phát bao cao su cho các đối tượng có nguy cơ cao… góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các đối tượng trong tham gia phòng, chống lây nhiễm HIV/AIDS tại cộng đồng, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của các tầng lớp nhân dân về nguy cơ và tác hại của HIV/AIDS.  Chương trình can thiệp giảm tác hại trên địa bàn có chuyển biến tích cực.

Chỉ tính riêng tháng 9 năm 2015 đã có 1.306 đối tượng nghiện ma túy được nhận 39.898 bơm kim tiêm sạch, phát 5.829 bao cao su cho các đối tượng có nguy cơ cao. Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS còn tích cực rà soát bệnh nhân đang điều trị thuốc ARV, thường xuyên phối hợp với bệnh viện đa khoa các huyện, thị, thành phố trong tỉnh và Bệnh viện Đa khoa tỉnh điều trị cho 1.235 bệnh nhân AIDS, trong đó có 40 trẻ em; tư vấn dự phòng phơi nhiễm cho 5 trường hợp.

Ngoài việc hàng tháng được cung cấp miễn phí thuốc hỗ trợ điều trị ARV, những bệnh nhân này còn thường xuyên được các cán bộ của chương trình tư vấn, hướng dẫn điều trị, thăm hỏi, động viên khi đau ốm. Thông qua các hoạt động tuyên truyền phòng, chống HIV, ngày càng nhiều người tự giác công khai danh tính và tự nguyện đăng ký tham gia sinh hoạt tại các câu lạc bộ phòng, chống HIV/AIDS. Và mặc dù vẫn ở mức cao, những tình hình dịch bệnh HIV/AIDS đã được kiểm soát.

Cần sự quyết liệt và chung tay của toàn xã hội

HIV/AIDS là căn bệnh nguy hiểm đến nay vẫn chưa có thuốc điều trị hữu hiệu, nó là nguyên nhân làm suy giảm chất lượng giống nòi, là nguyên nhân đói nghèo, mất trật tự an toàn xã hội… Với tính chất xã hội có thể bùng phát bất cứ lúc nào, cuộc chiến chống đại dịch HIV/AIDS là cuộc chiến bền bỉ, lâu dài và muốn đạt được kết quả cần sự có sự quan tâm của các cấp, các ngành và chung tay, chung sức của toàn xã hội. Từ kết quả đã đạt được, với sự nỗ lực không ngừng của các cấp, các ngành và toàn xã hội có cơ sở để tin rằng cuộc chiến với căn bệnh thế kỷ thời gian tới tại Yên Bái sẽ đạt được nhiều kết quả, góp phần đẩy lùi đại dịch HIV/AIDS cũng như thực hiện mục tiêu thiên niên kỷ mà Liên hợp quốc đã đề ra.

Nguyễn Đình