Xuân về rẽ màn mây để rọi những tia nắng ban mai sưởi đôi má em hồng. Trời Tây Bắc giao mùa bằng cái rét thấu da nhưng lạ thay, những nụ đào phai vẫn bừng lên sắc thắm, đua nhau chúm chím cười chào đón xuân sang…

Đi giữa bao la một vùng trời phía tây của Yên Bái quê mình, lòng tôi cũng xốn xang như chờ mong, khấp khởi, như được dang tay ôm ấp mỗi mầm xuân. Bởi quanh tôi sức xuân đã rạo rực trên những ruộng cà chua chín mọng bạt ngàn giữa Mường Lò mùa thu hoạch để chở đến muôn nơi. Xuân reo vui trên những gánh hàng hoa dạo quanh phố núi, hoa tự tay mình trồng không phải chở về từ xa nên hương vẫn quyện thơm ngào ngạt. Xuân trải dài từ Đèo Ách đến Văn Chấn, Nghĩa Lộ lên Trạm Tấu tới Mù Cang Chải mờ sương với những chợ rau rừng nào cải nương, phắc cút, tầm bóp, bò khai…, nào măng vầu, măng sặt, măng lay giòn ngọt, nào ngô nếp, ngô cẩm tím dẻo cả bàn tay, nào rau sạch tập tàng từng mớ trong lá dong, lá ngõa đến bắp cải xoăn riêng có của miền Tây, rồi những ruộng su hào xanh non, những luống xà lách cuộn tròn sẵn sàng chiều khách du lịch tha hồ xuống ruộng vụ đông chọn mua tùy thích.

Trên đường đèo uốn khúc ta không khỏi nao lòng trước cảnh tiên mây vờn lưng núi. Qua dốc Bồ Hòn chút thôi, ta sẽ được đắm mình trong sắc xuân của "Thung lũng hoa Thẳm Lé" với hoa mận nở bung từng chùm tuyết trắng, bao cánh hoa rời cành lả tả hệt những bông tuyết bay phủ kín chân đồi, nhường chỗ cho những trái mận non xanh như hòn bi ve nhỏ xíu. Xen vào đó là ngun ngút đào bích hồng tươi đang kiêu hãnh khoe vẻ đẹp yêu kiều của nàng xuân giữa non ngàn…

Ta cũng không thể không dừng chân ngắm nhìn từng đường thêu của các em gái Thái, gái Mường trên mỗi vuông thổ cẩm, nhìn những mũi thêu thoăn thoắt của phụ nữ Dao quần chẹt hay của phụ nữ Mông. Nhiều cụ già đeo kính ngồi thêu và truyền dạy cho con cháu. Có em gái mới khoảng chín, mười tuổi đã đưa đường kim mũi chỉ thêu nên những hoa văn trên từng vuông vải để may quần, may váy đón xuân. Thấp thoáng trên hàng rào, trên phiến đá giữa trời đã có những chiếc váy Mông xòe phơi như cánh bướm khoe muôn sắc, ngàn hương của núi rừng, báo hiệu một mùa xuân ngập tràn hạnh phúc…

Đâu đó tiếng pí pặp, pí thiu của người trai bản Thái ngân vang réo rắt gọi bạn tình trên nương xa. Tiếng rúc rích từ điệu cười thôn nữ dưới chân ruộng đang hát đối rủ nhau cấy nhanh cho kịp xong trước tết. Tiếng khắp lan qua từng sóng mạ "Pi Noọng ơi… hết một ngày đi cấy, qua một ngày đi nương, lại một ngày đi rừng hái củi… Bước chân ta xóa vết chân con thú, cho bông hoa rừng lại nở, cho con cá vui dưới khe… Ta đem lửa ấm về nhà, đem tiếng cười về bản…". Tiếng khắp Thái cứ theo ta trên mỗi đoạn đường để bỗng hòa với tiếng khèn Mông vọng vào vách núi, một âm thanh trầm bổng thiết tha gọi mùa xuân về sớm, gọi nhánh lan rừng bừng nở, gọi trai bản, gái mường tay nắm tay dập dìu điệu múa…

Đến với mỗi bản làng, xóm phố, ta lại được cảm nhận hơi ấm mùa xuân trong không khí rộn ràng chuẩn bị các món ẩm thực miền tây cho tết cổ truyền dân tộc. Nhà nhà ướp thịt thơm lừng hương vị của gừng, tỏi, hạt xẻn, ớt, tiêu… Từng xiên thịt trâu, thịt lợn, cá suối, lạp sườn được hong trên bếp lửa. Đó vừa là thức ăn ngày tết vừa là món quà không thể thiếu đem biếu tặng người thân. Từng bó lá rừng đã phân loại để ngâm gạo đồ xôi ngũ sắc được rửa sạch, phơi lên sào tỏa hương thơm đặc trưng của món xôi nếp nơi đây.

Đến chợ đầu mối Mường Lò hay những chợ phiên dưới xã, từng gánh lá dong đã được xếp lên ô tô chở hương tết về xuôi. Lá loại to để gói bánh chưng vuông, lá loại vừa để gói bánh chưng dài, lá loại nhỏ để gói xôi, gói bánh dày, bánh tẻ… Những ống giang chẻ lạt nuột nà, dẻo dai cũng đi theo xe lá. Người bán, người mua ai nấy hồ hởi bắt tay nhau và không quên lời chúc mừng năm mới làm ăn may mắn.

Chợ cuối đông tấp nập, từng chuyến hàng chở gạo đặc sản Tây Bắc đi mọi nẻo, lại những xe hàng chở miến dong, kẹo bánh từ miền xuôi lên. Những hàng bán hương nhang do đồng bào tự sản xuất bằng vỏ cây rừng được thắp lên gọi khách, thứ nhang thơm dịu êm, không hóa chất được người dân miền núi ưa dùng làm cho không khí tết càng ấm lên, tết như đến rất gần. Những hàng mã rực rỡ sắc màu của bộ mã ông Công, ông Táo, chủ hàng bày ngay ngắn những súc giấy màu xanh đỏ ra phía trước.

Thì ra, các chủ hàng rất nhạy bén với nhu cầu thị trường miền núi, bởi người tiêu dùng vùng này phần lớn là bà con các dân tộc, giấy màu dùng để viết câu đối tết, giấy màu còn tượng trưng cho những súc vải dùng gửi tặng ông bà, tổ tiên để "may quần áo mới", giấy màu không thể thiếu đối với mỗi gia đình người Thái, người tày, người Mường, người Dao, người Mông dùng để viết lên đó những ký tự riêng của mỗi dân tộc trong lễ cúng ma nhà, hoặc để dán vào những dụng cụ lao động, cúng vía cho chúng được nghỉ ngơi trong ba ngày tết… Các gia đình bắt đầu bắt gà, bắt lợn bỏ lồng tre đem ra chợ bán lấy tiền mua sắm và đặc biệt là phải mua quần áo mới cho con cháu mặc tết. Bởi vậy các hàng quần áo đã tíu tít người mua, gương mặt những đứa trẻ ngời lên niềm vui, nét mặt mẹ cha thì ngời lên hạnh phúc.

Tiếng gọi xuân về xốn xang đến thế! Bước chân tôi như có ai đó nâng lên, bay bổng trong niềm vui khôn tả. Tâm hồn tôi như rộn tiếng reo ca về một mùa xuân vui bất tận. Trái tim tôi rạo rực tiếng trống chiêng của những đêm hội xòe bản Thái, náo nức tiếng hò reo trong hội đua ngựa xứ Mù Cang, có lả lơi tiếng cười trong điệu múa mơi của xứ Mường, ngả nghiêng say với tiếng xập xình cấp sắc nơi bản Dao đầy nắng… Tất cả, tất cả đang vang lên bản trường ca chào đón mùa xuân…

Nguyễn Thị Thanh