Nghệ thuật vẽ sáp ong trên vải của người Mông Mù Cang Chải

Văn hóa

Nghệ thuật vẽ sáp ong trên vải của người Mông Mù Cang Chải

Cập nhật: Thứ hai, 9/3/2020 | 1:58:27 PM

YênBái - Hoa văn trên váy áo và các mặt hàng thổ cẩm của phụ nữ dân tộc Mông ở huyện Mù Cang Chải được tạo ra bằng việc thêu, dệt, ghép vải, nhưng độc đáo nhất là nghệ thuật vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải - một nghề thủ công truyền thống gắn bó bao đời với bà con vùng cao Mù Cang Chải.

Phụ nữ Mông Mù Cang Chải thi vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải.

Quan niệm của người Mông, đã là con gái thì ai cũng phải biết trồng lanh, dệt vải, se lanh in sáp, rồi làm thổ cẩm. Truyền thống đó đã đi vào câu hát: "Lux hlub cur lơưr nav shuv ua taz/ Lơưr nav lâus traul gangx, changz nthu taz yaz/ Nxeis jông gâux tsi txơưx ua mangx tưb zos fêv/ Nxeis jông tsi pauz tuôr côngz tưb zos tsi caz...” (nghĩa là "Lớn lên em theo mẹ tập thêu/Theo chị nhuộm chàm, in hoa trên váy mới/Gái đẹp không biết làm lanh cũng xấu/Gái xinh chưa biết cầm kim là hư...”).

Bởi vậy, vẽ họa tiết lên vải lanh bằng sáp ong từ bao đời nay vẫn được phụ nữ Mông gìn giữ và phát huy. Một tấm vải lanh vẽ họa tiết sáp ong hoàn thiện cần trải qua 2 giai đoạn: vẽ họa tiết và nhuộm chàm. Công cụ gồm: chảo sắt nhỏ, bút vẽ, vải lanh, sáp ong, nước chàm.

Khi vẽ, người phụ nữ Mông đặt vải lên một tấm ván bằng phẳng và nhẵn, một đầu để phần đã vẽ xong, một đầu cuộn vải để tiếp tục vẽ, vẽ đến đâu quấn đến đấy. Khi vẽ luôn phải ngồi bên bếp lửa, chấm bút vào chảo sáp ong nóng đặt trên than hồng rồi từ sự sáng tạo của mỗi người mà trên vải hiện lên những hoa văn với các họa tiết phù hợp, thể hiện ước muốn ấm no, hạnh phúc.

Chị Lý Thị Nhung ở xã Chế Cu Nha cho hay: "Người Mông dùng sáp ong để vẽ là bởi sau khi hoàn thành, cả tấm vải sẽ đem đi nhuộm chàm. Chỗ vải trắng không có sáp ong sẽ nhuộm thành màu chàm. Còn chỗ có sáp ong, chàm không thấm vào được sẽ trở thành màu trắng xanh. Đây là công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ”.

Để tạo nên những họa tiết ấn tượng, chiếc bút vẽ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Là người đã từng có hơn 20 năm chế tác ra các sản phẩm bút vẽ, ông Lý Pàng Chua ở bản Pú Nhu, xã La Pán Tẩn cho biết: "Cây bút vẽ sáp ong được thiết kế bởi một thanh tre và hai lá đồng. Ở giữa hai lá đồng này có một ô trống nhỏ là nơi chứa sáp ong. Người phụ nữ khi vẽ, chỉ cần đặt bút vào bát sáp ong đã được đun nóng, điều chỉnh lượng sáp ong sao cho vừa đủ để vẽ lên trên nền vải”.

Cùng với bút vẽ sáp ong, ông Chua còn chế tác các khuôn đã chạm khắc các họa tiết trang trí để phụ nữ Mông in sáp ong lên vải, giúp chị em giảm thời gian vẽ sáp ong.

Có thể thấy, sự tỉ mỉ, khéo léo tạo nên những đường nét hoa văn tinh tế với độ tinh xảo, hoa văn cân đối, hài hòa trên các sản phẩm do chính tay người phụ nữ Mông tạo nên khiến du khách vô cùng thích thú. Chị Nguyễn Phương Uyên - du khách Bắc Giang chia sẻ: "Lần đầu tiên chiêm ngưỡng, được biết bà con làm những họa tiết, hoa văn trên thổ cẩm cầu kỳ, tỉ mỉ như thế nào, tôi cảm thấy rất thú vị”.

Nắm bắt nhu cầu, sở thích, thị hiếu của khách du lịch, những năm gần đây, huyện Mù Cang Chải thường xuyên tổ chức các cuộc thi vẽ hoa văn bằng sáp ong trên vải trong các dịp lễ hội.

Qua đó, không chỉ giúp chị em phụ nữ Mông nâng cao tay nghề vẽ hoa văn, làm phong phú thêm các mặt hàng thổ cẩm của địa phương để giới thiệu với du khách mà còn tạo nét du lịch khác biệt, độc đáo, hấp dẫn du khách đến với Mù Cang Chải - mảnh đất vùng cao có Danh lam thắng cảnh Ruộng bậc thang vừa được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt.

Thanh Chi

Mù Cang Chải phụ nữ Mông vải lanh nhuộm chàm sáp ong

Các tin khác

Phát động cuộc thi sáng tác văn học nghệ thuật “Yên Bình đổi mới, phát triển, hội nhập”

Nhằm lựa chọn những tác phẩm văn học, nghệ thuật có chất lượng về nội dung tư tưởng, giá trị nghệ thuật phản ánh về vùng đất, con người Yên Bình trên chặng đường 77 năm xây dựng và phát triển, huyện Yên Bình phát động cuộc thi sáng tác văn học nghệ thuật với chủ đề “Yên Bình đổi mới, phát triển, hội nhập”.

“Đất nước trọn niềm vui”: Chương trình đặc biệt chào mừng ngày 30/4

- Thiết thực kỷ niệm 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2024), Hội Nhà báo Việt Nam phối hợp với một số đơn vị liên quan tổ chức chương trình “Đất nước trọn niềm vui”.

Nậm Có xây dựng đời sống văn hóa

Đội văn nghệ xung kích bản Tu San, xã Nậm Có biểu diễn tiết mục múa khèn Mông trong Ngày hội Đại đoàn kết dân tộc.

Với trên 90% dân số là đồng bào Mông nên người dân xã Nậm Có, huyện Mù Cang Chải rất quan tâm gìn giữ các giá trị văn hoá truyền thống như: vũ điệu múa khèn, độc tấu sáo, nhị, kèn môi, kèn lá, hát dân ca, dân vũ, ném pao; các lễ hội Gầu tào, Lễ mừng cơm mới...

Phát động Giải báo chí tuyên truyền sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân phát biểu tại Lễ phát động Giải báo chí về tiết kiệm năng lượng.

Bộ Công Thương xác định tập trung đẩy mạnh tiết kiệm năng lượng, coi sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là vấn đề quan trọng, cấp bách, góp phần đảm bảo đủ nguồn điện phát triển kinh tế-xã hội.

Văn hóa