Hạt nhân tổ chức cơ sở Đảng là chi bộ, là nơi quán triệt và bàn các biện pháp chấp hành triệt để các nghị quyết của Đảng; nơi đấu tranh về quan điểm và rèn luyện đảng viên, nơi vận động quần chúng thực hiện tốt chính sách của Đảng. Bác nhiều lần chỉ rõ: “Chi bộ là gốc rễ của Đảng, chi bộ tốt thì mọi việc tốt”; “Mỗi chi bộ của Đảng phải là hạt nhân lãnh đạo quần chúng ở cơ sở. Mỗi cấp bộ của Đảng phải là một cơ quan lãnh đạo vững chắc ở địa phương theo đúng đường lối, chính sách của Trung ương”.

Trong thời gian qua, chất lượng sinh hoạt chi bộ ở các khu dân cư đã được chú ý, chất lượng sinh hoạt chi bộ đã có đổi mới. Tuy nhiên, chất lượng sinh hoạt ở nhiều chi bộ vẫn chưa đáp ứng yêu cầu đề ra, vai trò hạt nhân lãnh đạo ở cơ sở chưa rõ nét. Đảng viên ở chi bộ khu dân cư thuộc phường, thị trấn đa dạng hơn nhiều so với chi bộ cơ quan, chi bộ nông thôn, có nhiều cán bộ nhà nước, kể cả cán bộ cấp cao sau khi nghỉ hưu về sinh hoạt, trong khi có nhiều đảng viên là những người lao động bình thường, hàng ngày vẫn đang lao động để mưu sinh, nên mức độ nhận thức về chủ trương, đường lối, chính sách và các lĩnh vực của đời sống xã hội của đảng viên khác nhau. Vì vậy, nội dung sinh hoạt chi bộ như thế nào cho phù hợp với tình hình cơ sở cũng đang là vấn đề lớn ở nhiều chi bộ. Nhiều chi bộ nội dung sinh hoạt nghèo nàn, hội nghị chi bộ chỉ diễn ra trên dưới một giờ đồng hồ.

Một số bí thư chi bộ không thông qua nội dung chương trình hội nghị, bí thư chi bộ nói từ đầu đến cuối, nên vai trò của cấp ủy không rõ. Phần thảo luận ở nhiều chi bộ rất hạn chế, chỉ vài ý kiến phát biểu chung chung,  rồi nhất trí thông qua; ít ý kiến trao đổi, bàn bạc giải quyết những vấn đề nổi cộm ở địa phương, cũng như trao đổi để nắm chắc chủ trương, chính sách mới hoặc bàn để có định hướng dư luận đúng trước những thông tin thiếu chính xác, từ đó tạo sự đồng thuận cao trong xã hội.

Hầu hết các chi bộ chưa có sinh hoạt chuyên đề, bàn những vấn đề cụ thể, những vấn đề nổi cộm cần được tháo gỡ ở cơ sở, như chuyên đề về xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh đô thị, an ninh trật tự, phòng chống tệ nạn xã hội. Cũng có một số đảng viên quan niệm đã hoàn thành nhiệm vụ về sinh hoạt cho vui, né tránh đấu tranh trước những biểu hiện tiêu cực, sai trái, thể hiện tư tưởng "dĩ hòa vi quí"; một số gần như không bao giờ phát biểu trong sinh hoạt.

Vì vậy, tính chiến đấu trong sinh hoạt Đảng thể hiện chưa cao, tự phê bình và phê bình không nghiêm túc, chưa kịp thời ngăn chặn các hiện tượng vi phạm kỷ luật, chưa khích lệ đảng viên mạnh dạn đấu tranh với những tiêu cực, sai trái. Mặt khác, công tác kiểm tra, giám sát của một số cấp ủy cấp trên chưa sâu sát thường xuyên và ở một góc độ nào đó còn mang tính hình thức. Những tồn tại trên ảnh hưởng không nhỏ đến xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh, giảm uy tín và vai trò hạt nhân lãnh đạo của tổ chức Đảng và đảng viên ở cơ sở.

 Nhận thức rõ tầm quan trọng của chi bộ, Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã nhấn mạnh: "...Mỗi chi bộ phải là một hạt nhân vững chắc lãnh đạo nhân dân thi đua yêu nước, cần kiệm xây dựng nước nhà”. Để nâng cao một bước chất lượng sinh hoạt chi bộ, ngày 30/3/2007, Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa X đã ban hành Chỉ thị số 10 CT/TW về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ; nội dung sinh hoạt cụ thể, rõ ràng, làm cho đảng viên nắm rõ đường lối đổi mới của Đảng. Để có chuyển biến thực sự về chất lượng sinh hoạt chi bộ, tăng cường sức chiến đấu trong Đảng, đẩy mạnh đấu tranh tự phê bình và phê bình, giáo dục phẩm chất đạo đức cách mạng, lối sống lành mạnh, đoàn kết thống nhất trong Đảng trong tình hình hiện nay, nhất là đưa cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" trở thành tự giác và nội dung sinh hoạt thường xuyên của các chi, đảng bộ, ngày 14/5/2011, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 03 CT/TW về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.

Trên cơ sở các chỉ thị của Ban Bí thư, Bộ Chính trị, Ban tổ chức Trung ương Đảng đã có Hướng dẫn số 09-HD/BTCTW ngày 2/3/2012 về nội dung sinh hoạt chi bộ, nhằm làm cho cấp ủy, tổ chức Đảng và đảng viên nhận thức sâu sắc về vai trò, vị trí quan trọng của tổ chức cơ sở Đảng và của chi bộ. Việc nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ tác động trực tiếp tới việc nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức Đảng và chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI của Đảng.

Việc đổi mới nội dung, hình thức và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ phải gắn liền với đẩy mạnh thực hiện việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tự giác chấp hành chỉ thị, nghị quyết của Đảng, bảo đảm tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến đấu của tổ chức Đảng và đảng viên; làm cho đảng viên nâng cao ý thức trách nhiệm, tích cực học tập, tu dưỡng, rèn luyện, thực hiện tốt nhiệm vụ đảng viên theo Điều lệ quy định; tăng cường đoàn kết, thương yêu đồng chí; đồng thời giúp cho cấp ủy nắm chắc tư tưởng, phẩm chất, đạo đức, lối sống của đảng viên.

Nâng cao tính chiến đấu trong sinh hoạt Đảng phải bằng đẩy mạnh đấu tranh với những biểu hiện sai trái, vi phạm nguyên tắc tổ chức, nói và làm không đúng với nghị quyết của Đảng, làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh, củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng. Để nâng cao tính chiến đấu trong sinh hoạt chi bộ cần tập trung vào những nhiệm vụ  chính sau:

 Tăng cường cho cán bộ, đảng viên, trước hết là cấp ủy viên, nhất là đồng chí bí thư về chủ trương, đường lối, chính sách, chỉ thị, nghị quyết của Đảng. Tính chiến đấu chỉ phát huy tác dụng đối với tổ chức Đảng và đảng viên khi chủ thể nhận thức đầy đủ, sâu sắc mục tiêu, lý tưởng, mục đích, lợi ích của Đảng, của cách mạng. Khi bí thư và cấp ủy không nhận thức đúng trách nhiệm, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, thì lúc đó tính chiến đấu không được phát huy, tự phê bình và phê bình sẽ qua loa, hình thức.

Thực hiện tốt nguyên tắc tự phê bình và phê bình, phát huy dân chủ, tăng cường kỷ luật. Cần chú trọng kế hợp chặt chẽ quá trình bồi dưỡng giáo dục đảng viên tại chỗ với tự tu dưỡng rèn luyện.

Cấp ủy phải chuẩn bị kỹ nội dung họp. Mọi vấn đề phải đưa ra bàn bạc, trao đổi, thực hiện một cách thẳng thắn với tinh thần trách nhiệm cao. Mọi đảng viên được quyền phát biểu ý kiến, tâm tư, nguyện vọng của mình trước chi bộ. các ý kiến của đảng viên được chi ủy, chi bộ tôn trọng, những ý kiến riêng được bảo lưu, có như vậy dân chủ càng được phát huy, kỷ luật càng được giữ vững, tính chiến đấu càng được nâng cao. Khi Đảng có nghị quyết, mọi đảng viên phải nói và làm theo nghị quyết.

Chi bộ phải phát huy cho được vai trò của hệ thống chính trị và quần chúng nhân dân tham gia xây dựng Đảng, đóng góp ý kiến phê bình cán bộ, đảng viên, nhất là đối với người đứng đầu tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể. Chi bộ phải thông tin lại ưu điểm, thiếu sót của cán bộ, đảng viên; đồng thời cấp ủy phải tạo điều kiện cho quần chúng cung cấp thông tin, tham gia đóng góp ý kiến xây dựng Đảng, đó chính là thể hiện xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh từ cơ sở.

Thường xuyên làm tốt công tác kiểm tra, giám sát, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm nâng cao tính chiến đấu của đảng.

Nâng cao tính chiến đấu trong sinh hoạt Đảng, đấu tranh với những sai trái, vi phạm nguyên tắc tổ chức kỷ luật của Đảng là một nhịêm vụ quan trọng trong thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4, chính là học và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, là thể hiện trách nhiệm của đảng cầm quyền.

Trần Thi