Nhức nhối vi phạm

Có mặt trên tuyến cao tốc dài nhất, hiện đại nhất Việt Nam vào những ngày giữa tháng 4, chúng tôi không khỏi rùng mình khi chứng kiến hàng loạt vi phạm gây mất ATGT. Tại Km 121+433 thuộc địa bàn xã Âu Lâu, thành phố Yên Bái, cảnh bắt xe của người dân diễn ra vô cùng tấp nập. Từng tốp 1, 2 người đứng dàn hàng gần chục mét bên lan can để đợi xe, ai cũng đồ đạc lỉnh kỉnh.

Cứ dăm, mười phút, các nhà xe lại xi nhan, phanh gấp và dừng giữa làn khẩn cấp, làn tốc độ cao để đón, trả khách một cách vô tội vạ. Người lên xe, kẻ xuống xe diễn ra tấp nập không khác nào 1 điểm xe buýt, bất chấp quy định cấm dừng đỗ trên đường cao tốc. Nguy hiểm hơn, nhiều người còn “đánh đu” tính mạng của mình khi vô tư băng qua đường trước những mũi xe đang lao đi vun vút.

 Theo quan sát, để tiện cho việc lên xuống, hàng rào B40 tại 2 bên đường đã bị phá mối hàn nên mỗi khi người dân có nhu cầu chỉ cần lách qua khe hở là có thể lên cao tốc. Ngược cao tốc theo hướng Yên Bái - Lào Cai, tại Km 165, thuộc xã Đông An, huyện Văn Yên, hiện tượng dừng đón, trả khách cũng “náo nhiệt” không kém. Nhu cầu đi lại của dân sở tại và các xã lân cận đã vô tình biến nơi đây thành “bến xe” trên đường cao tốc khi mỗi ngày có đến vài chục người vượt rào lên đây chờ xe.

Bà Nguyễn Thị Hiền - một người dân đang chờ xe phân trần: “Biết là người ta cấm nhưng chẳng lẽ phải đi hơn 15 km xuống Mậu A để bắt xe, trong khi đó nhà mình lại ngay gần đường”. Có cung ắt có cầu, khu vực này cũng thường xuyên xuất hiện thêm phi đội xe ôm sẵn sàng lao lên cao tốc bắt khách.

Cùng với hình ảnh dừng xe bắt, trả khách trái quy định, chúng tôi cũng chứng kiến nhiều hành vi đi xe máy, đi bộ và chăn thả gia súc trên đường cao tốc. Đặc biệt, hành vi đi xe máy trên đường cao tốc diễn ra khá phổ biến và rất nguy hiểm khi nhiều người thản nhiên chở hàng cồng kềnh, đi ngược chiều cứ vun vút xen giữa những phương tiện cơ giới khác khiến tình trạng giao thông trở nên rất hỗn loạn. Xen lẫn tình trạng trên thì hiện tượng tháo rào phục vụ đi lại và kinh doanh dịch vụ của người dân dọc cao tốc cũng là vấn đề đáng lo ngại, tiềm ẩn nguy cơ về tai nạn giao thông (TNGT).

Tại nhiều khu vực thuộc địa bàn huyện Văn Yên, chúng tôi bắt gặp nhiều tấm lưới B40 đã bị gỡ mối hàn để tiện cho việc đi vào đường cao tốc, thậm chí tại nhiều vị trí, nhiều tấm lưới chắn cũng bị cắt và lấy mất. Không dừng lại ở đó, tại Km 171+500 chiều Lào Cai đi Hà Nội thuộc địa phận huyện Văn Yên, các hộ dân mở quán cơm đã nhiều lần tự ý phá dỡ hàng rào lưới B40 mặc cho đơn vị quản lý đường rào lại. Hàng ngày, chủ các quán cơm, phở cho nhân viên đứng ngay ven đường chặn vẫy xe tải, xe khách vào quán ăn.

Bên cạnh đó, tại các vị trí Km 164, Km 181, Km 189, chúng tôi cũng chứng kiến nhiều hộ dân dựng lều bạt ngay hàng rào thép gai để bán nước uống, bơm nước mui xe tải tạo thành các điểm dừng đỗ trái phép. Thậm chí, một số nhà dựng thang gỗ để hành khách vượt sang đường cao tốc cho tiện lợi.

Đi tìm nguyên nhân

Theo thống kê của Ban ATGT tỉnh, trong năm 2015, trên đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai, đoạn qua địa phận tỉnh Yên Bái xảy ra 11 vụ TNGT, làm chết 5 người, bị thương  23 người; trong 3 tháng đầu năm 2016, đã xảy ra 4 vụ, làm 2 người chết, 5 người bị thương...

Mới đây nhất, vào lúc 22 giờ 30 phút ngày 3/4/2016 tại Km 141 thuộc địa phận xã Xuân Ái, huyện Văn Yên đã xảy ra một vụ tai nạn khiến một người chết. Nạn nhân là ông Nguyễn Văn Trại, sinh năm 1960, trú tại thôn Tân Tiến 1, vượt rào lên đường cao tốc đón hàng gửi cho gia đình đã bị xe bán tải  mang biển số 29D - 06512 lưu thông theo hướng Hà Nội - Lào Cai đâm vào khiến ông tử vong tại chỗ.

Vụ tai nạn trên đã chỉ ra những bất cập đang tồn tại trên đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai bất chấp nỗ lực của các cơ quan chức năng. Theo nhiều người, nguyên nhân của tình trạng trên do nhiều yếu tố nhưng trước tiên phải kể đến ý thức của người dân còn kém, chưa nhận thức được hết những nguy hiểm khi vi phạm các quy định trên đường cao tốc.

Tuy nhiên, cũng phải thẳng thắn thừa nhận rằng, hiện nay mới chỉ có 120 km đầu từ Nội Bài đến Yên Bái thỏa mãn tiêu chí của đường cao tốc, gồm: ít nhất 4 làn xe, có dải phân cách giữa và có các nút giao thông khác mức. Một nửa còn lại, đoạn từ Yên Bái lên Lào Cai thì không đáp ứng đủ, chỉ nên coi là đường 2 chiều bởi không có dải phân cách giữa và cũng chỉ có 2 làn xe. Thêm vào đó, toàn bộ đoạn đường này cũng chưa có hệ thống tường rào tôn sóng bảo vệ nên luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ xảy ra TNGT.

Một trong những nguyên nhân nữa được nhắc đến là sự xuống cấp của nền đường. Bằng mắt thường có thể thấy, nhiều đoạn mặt đường bị cào nham nhở, dài cả trăm mét, tạo thành những vũng nước lớn khi mưa xuống, khiến lái xe đi vào phần đường này gặp cảnh rung lắc, phải giữ chắc tay lái nếu không muốn nguy hiểm xảy đến. Liên quan đến vấn đề này, đại diện của Tổng Công ty Phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) cho hay, bên cạnh ảnh hưởng của kết cấu nền đường thì việc các xe tải trọng lớn chở hàng quá tải cũng là nguyên nhân khiến cho mặt đường xuống cấp nhanh chóng.

Đối với tình trạng người dân liên tục vi phạm, qua tìm hiểu có thể thấy nhu cầu đi lại của họ chưa được thỏa mãn, đường ngay gần nhà mà phải đi vài chục ki-lô-mét mới có điểm bắt xe cũng bất cập. Ông Nguyễn Minh Hải - Chủ tịch UBND xã Âu Lâu, thành phố Yên Bái cho rằng: “Vị trí Km 121+433 trước đây được sử dụng là nút giao tạm thời, do vậy nhiều người dân vẫn giữ thói quen lên xuống tại đây. Thêm vào đó, với nhiều người nếu đi về các xã của huyện Trấn Yên hay Văn Chấn, thị xã Nghĩa Lộ thì rất thuận tiện, rút ngắn được nhiều thời gian và quãng đường so với nút IC 12”.

Đồng tình với nhận định trên, ông Hoàng Mạnh Hùng - Chủ tịch UBND xã Đông An, huyện Văn Yên cho biết: “Nhu cầu đi lại của nhân dân trong xã và các vùng lân cận rất lớn nhưng để bắt xe đi trên đường cao tốc thì họ phải xuống Mậu A cách nhà vài chục ki-lô-mét. Chính vì vậy, dù đã tuyên truyền, vận động nhiều nhưng người dân vẫn bất chấp và vi phạm quy định”.

Theo Đại tá Phạm Văn Hòa - Phó trưởng Phòng Tuần tra kiêm Đội trưởng Đội Tuần tra, kiểm soát giao thông đường bộ cao tốc số 1 (Cục Cảnh sát giao thông), nguồn cơn của các vụ tai nạn còn do người điểu khiển phương tiện không giữ khoảng cách an toàn, chạy quá tốc độ cho phép, ngủ gật, vượt xe sai quy định… Trong khi đó, lực lượng tuần tra, kiểm soát trên đường cao tốc mỏng, chưa đủ mạnh, chưa xử lý được hết các hành vi vi phạm. Ngoài ra, việc tuyến đường cao tốc mới đưa vào khai thác, hệ thống trạm dừng nghỉ và các đường gom dân sinh chưa thi công xong, hệ thống đường kết nối với cống chui dân sinh chưa được hoàn thiện… cũng là nguyên nhân khiến dân phá rào, đi xe máy, đi bộ trên đường cao tốc.

“Chúng ta phải đặt câu hỏi rằng: tại sao dân lại cắt rào, chui rào, đi bộ trên đường cao tốc. Trong số nhiều nguyên do thì phải kể đến việc đường gom, cống dân sinh chưa hoàn thiện. Đơn cử tại Km 125, rào chưa có thì việc dân đi xe máy lên cao tốc cũng khó tránh khỏi” - ông Nguyễn Văn Hướng - Bí thư Đảng ủy xã Minh Tiến, huyện Trấn Yên đặt vấn đề.

Nâng cao trách nhiệm giữa các bên

Với diễn biến ngày càng phức tạp của tình hình TNGT, kèm theo đó là những bất cập đang tồn tại trên cao tốc Nội Bài - Lào Cai thì đã đến lúc ngành chức năng, đơn vị kinh doanh đường cao tốc, chính quyền địa phương cần phải nâng cao trách nhiệm, chung tay bảo đảm trật tự ATGT trên tuyến đường này.

Để hiện thực hóa nhiệm vụ này, mới đây, tại lễ ký kết bảo đảm ATGT đường cao tốc do UBND tỉnh Yên Bái tổ chức, các đồng chí bí thư, chủ tịch UBND, trưởng công an xã nơi các xã có đường cao tốc đi qua ký cam kết với UBND tỉnh và Ban ATGT tỉnh việc triển khai, thực hiện công tác bảo đảm ATGT trên đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai và các tuyến đường đi qua địa bàn các xã, phường với các nội dung: không tháo dỡ hàng rào, hộ lan tôn sóng đường cao tốc; không kinh doanh quán ăn, bán nước mui dọc hai bên hành lang an toàn đường cao tốc; không đi bộ, đi xe máy, chăn thả gia súc trên đường cao tốc; không đón xe, xuống xe trên đường cao tốc; không ném đất, đá vào các loại xe chạy trên đường cao tốc.

Theo ông Lê Đức  Bắc - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Minh Quân, huyện Trấn Yên, để bảo đảm ATGT trên đường cao tốc, các cơ quan chức năng phải có văn bản yêu cầu các nhà xe không dừng đỗ đón, trả khách trên đường. Thêm vào đó, mỗi khi xảy ra các vụ tai nạn, va chạm trên địa bàn xã, các cơ quan cần thông báo cho địa phương phối hợp giải quyết, đồng thời có phương tiện để anh em tham gia giải quyết chứ không lại chui rào, đi xe máy lên cao tốc, gây hình ảnh xấu trong nhân dân.

Đồng tình với quan điểm này, ông Nguyễn Xuân Quyết - Chủ tịch UBND xã An Thịnh, huyện Văn Yên cho rằng: “Với những trường hợp vi phạm, các cơ quan chức năng cần tăng cường phối hợp với địa phương trong cung cấp thông tin để chính quyền địa phương có căn cứ xử lý. Từ đó mới nâng cao tính răn đe, thuyết phục, tuyên truyền người dân nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật ATGT trên đường cao tốc”. 

Đối với việc xử lý các hành vi vi phạm trên đường cao tốc, theo nhiều người, việc cần làm trước mắt lúc này là VEC cần nhanh chóng hoàn thiện hệ thống các đường gom dân sinh, cống chui và hoàn thành việc hỗ trợ nhân dân khắc phục sản xuất do ảnh hưởng của thi công đường cao tốc. Cùng với đó, VEC cần khôi phục lại các điểm rào bị phá để bàn giao cho chính quyền địa phương kiểm tra, giữ gìn. Cần thiết hơn, ngành công an xem xét chỉ đạo công an các xã xử lý nghiêm hành vi đi xe máy từ các lối mòn vào đường cao tốc.

Đồng chí Hà Đức Anh - Phó chủ tịch UBND huyện Văn Yên cho rằng: “Ngăn chặn tình trạng xe dừng đón trả khách trên cao tốc, bên cạnh việc tuần tra, xử lý của các lực lượng chức năng thì các cấp, ngành cần xem xét mở thêm đường ra vào cao tốc hoặc các trạm dừng đỗ xe để phục vụ người dân. Bên cạnh đó, các địa phương cần xem xét kỹ việc chuyển mục đích sử dụng đất với nhiều hộ gần đường cao tốc, kiên quyết không cho xây dựng nhà ở, hàng quán sát hành lang đường”.

Trao đổi về vấn đề này, theo ông Nguyễn Văn Nhi - Phó Tổng giám đốc VEC, đối với các vị trí hàng rào bị phá dỡ, VEC đã làm việc với chính quyền địa phương và đề nghị giải quyết dứt điểm tình trạng người dân mở hàng quán, kinh doanh trái phép đoạn qua địa phận quản lý của huyện, xã; phối hợp xử lý tình trạng người dân vi phạm hành lang chăn thả bò, lên đường bắt xe đoạn tuyến qua địa phận các xã.

Đối với tình trạng xe quá tải và xe khách dừng đỗ trái quy định, VEC đã phối hợp với lực lượng cảnh sát giao thông tăng cường tuần tra, nhắc nhở đồng thời áp dụng hình thức từ chối phục vụ đối với các xe vi phạm. Cụ thể, đến nay, trung bình mỗi ngày, đơn vị đã từ chối phục vụ hàng trăm xe quá tải cũng như xe khách dừng đỗ sai quy định.

Theo lãnh đạo Ban ATGT tỉnh, từ bờ rào vào là trách nhiệm của VEC, còn phía ngoài rào là trách nhiệm của các địa phương. Tuy nhiên, để giải quyết những tồn tại trên, các bên cần nâng cao trách nhiệm và tăng cường phối hợp xử lý, giải quyết. Ngoài ra, trong lúc giai đoạn hai và các hạng mục phụ trợ giai đoạn 1  đường cao  tốc  Nội Bài - Lào Cai chưa hoàn thiện, hơn lúc nào hết người tham gia giao thông trên tuyến đường phải luôn tuân thủ các quy tắc, quy định. Có như vậy mới bảo đảm trật tự ATGT, bảo vệ tính mạng cho mình và cho người khác. 

H.C