May mắn được tham dự đám cưới ở thôn Khe Pháo 1, xã Tân Phượng, chúng tôi không chỉ chứng kiến những nét độc đáo trong lễ cưới truyền thống của họ mà còn hiểu thêm về những giá trị văn hóa dân tộc mà người Dao đỏ đang giữ gìn.

 

 Ngay từ 3 giờ sáng, gia đình ông Triệu Đức Thắng đã tất bật chuẩn bị cho lễ cưới của người con trai là Triệu Tiến Lộc. Những tấm vải đỏ được treo ngay phía trên cửa chính ngôi nhà với mong muốn đám cưới diễn ra may mắn. Từ sáng sớm, gia đình nhà trai phải làm 2 mâm cơm để cúng tổ tiên, thổ địa, thần làng. Một điều không thể thiếu trong mỗi đám cưới của người Dao đỏ đó là những câu đối chúc phúc được người thân của nhà trai chuẩn bị với nội dung cầu mong cho cô dâu, chú rể được hạnh phúc.

Đám cưới của người Dao đỏ chủ yếu diễn ra ở nhà trai còn bên nhà gái chỉ tổ chức một bữa tiệc mời anh em, hàng xóm để tiễn cô dâu về nhà chồng. Trước khi về nhà chồng, cô dâu được làm phép với mong muốn sẽ gặp may mắn, hạnh phúc. Trên đường đi đến nhà trai, cô dâu phải che mặt, bởi người Dao đỏ

quan niệm không để mặt trời soi mặt cô dâu vì sợ mất vía, không gặp may trong đời sống sau này.

 

Trong ngày trọng đại này, hầu hết phụ nữ Dao đỏ ở Tân Phượng đều diện trang phục truyền thống đến dự lễ cưới. Trang phục của họ thường có áo, váy, khăn quấn đầu, dây lưng, tất cả đều được thêu hoa văn nổi bật màu đỏ trên nền vải đen. Trong lễ cưới, cô dâu nổi bật với trang phục gồm khăn, mũ trùm kín đầu có đính nhiều tua chỉ màu sắc sặc sỡ và những đường thêu hoa văn thổ cẩm tinh xảo.

 

Trên trang phục của cô dâu, nhất thiết phải có bạc và nhiều màu sắc sặc sỡ. Màu đỏ thể hiện ánh bình minh rực rỡ, con người luôn hướng về phía mặt trời. Màu xanh là của núi rừng, nơi con người sinh sống. Màu trắng thể hiện sự trong trắng, thủy chung của người con gái.

 

Mũ áo của cô dâu người Dao đỏ là một tác phẩm độc đáo của sắc màu, thể hiện sự tinh xảo trong từng đường thêu hoa văn thổ cẩm độc đáo. Đoàn nhà gái gần đến nhà trai sẽ nghỉ ngơi để cô dâu chỉnh trang lại trang phục. Khi giờ đẹp đến, đoàn nhà trai sẽ nổi kèn, đánh trống, chiêng và ra đón nhà gái. Sau đó, đội kèn sẽ dẫn đoàn về một bãi đất trống gần nhà trai để làm thủ tục kết tình duyên.

 

Tại đây, đoàn nhà gái sẽ đứng lại cạnh nhau để đội kèn trống của nhà trai đi vòng tròn xung quanh và đi hình số 8 quanh nhà gái với ý nghĩa chúc đôi bạn trẻ mãi mãi hạnh phúc, chúc nghĩa tình thông gia thêm bền chặt. Trong khi đang làm thủ tục, nhà trai phải mời nước chè, thuốc, rượu đoàn nhà gái để thể hiện lòng thành kính. Trước khi vào nhà để làm lễ bái đường, cô dâu phải ngồi trước cửa gian chính giữa ngôi nhà, mặt quay ra ngoài để làm lễ. Lễ bái đường là phần quan trọng nhất trong đám cưới của người Dao đỏ.

 

Theo phong tục, chú rể sẽ đứng bên trái, cô dâu dứng bên phải, mặt hướng lên bàn thờ, cạnh đó là cụ ông, cụ bà và các bậc bề trên trong nội tộc của gia đình cô dâu, chú rể. Nghi lễ này mang ý nghĩa cảm ơn ông bà, cha mẹ, các bậc bề trên đã có công sinh thành, nuôi dưỡng, dạy bảo; cảm ơn tổ tiên đã chở che cho con cháu khôn lớn rồi kết thành phu thê. Chỉ khi lễ bái đường thực hiện xong, cô dâu và chú rể mới được tháo khăn, mũ ra để lộ mặt trước họ hàng 2 bên và khách mời.

Theo ông Triệu Tiến Tiên – Chủ tịch UBND xã Tân Phượng, trước đây, người Dao đỏ thường tổ chức ăn cưới 2 - 3 ngày và nhiều tập tục lạc hậu khác tốn kém, lãng phí. Vì vậy, chính quyền địa phương đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân tổ chức lễ cưới văn minh, tiết kiệm nhưng vẫn giữ được bản sắc dân tộc của người Dao đỏ.