Khu vực chỉ dẫn địa lý bao cho sản phẩm ba ba gai thương phẩm "Văn Chấn” gồm: xã Minh An, xã Nghĩa Tâm, xã Thượng Bằng La, xã Tân Thịnh, xã Cát Thịnh, thị trấn Sơn Thịnh, thị trấn Nông trường Trần Phú thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái.

Ba ba gai Văn Chấn là một sản phẩm nổi tiếng của huyện Văn Chấn. Chuyện kể rằng, vào đầu những năm của thập niên 90, khi một số người dân tại xã Cát Thịnh huyện Văn Chấn ra suối Phà bắt ba ba hoang dã tự nhiên về làm thịt nhưng do không dùng hết nên những con ba ba còn thừa này được thả vào ao gần suối phía sau nhà.

Sau một thời gian, người dân tại huyện Văn Chấn thấy chúng sinh trưởng rất nhanh và có khả năng sinh sản trong ao nên đã thu gom ba ba ngoài tự nhiên về để nuôi. Khi bắt ba ba về nuôi, người dân quan sát trên mai và viền mai gần cổ ba ba có các nốt sần giống gai nên gọi chúng là ba ba gai, thay cho cách gọi ban đầu là ba ba suối.

Năm 1993, người dân huyện Văn Chấn đã áp dụng và cải tiến kỹ thuật nuôi ba ba trơn để sản xuất giống và nuôi ba ba gai thương phẩm, và kể từ đó, nghề nuôi ba ba gai ở huyện Văn Chấn được hình thành. Trải qua một quá trình phát triển lâu dài, hiện nay, ngoài thị trường trong nước, ba ba gai Văn Chấn còn được tiêu thụ tại thị trường Trung Quốc.

Đến nay Văn Chấn có trên 500 hộ nuôi ba ba gai. Các hộ đã chủ động hoàn toàn về kỹ thuật sản xuất giống. Hàng năm sản xuất từ 50.000 - 70.000 con giống, đáp ứng 100% nhu cầu con giống cho các hộ nuôi trong huyện và cung cấp giống cho nhiều địa phương khác. Đối với ba ba gai thương phẩm đạt từ 40 - 50 tấn/ năm, ước tính tổng thu nhập từ 90 - 100 tỷ đồng và tạo công ăn việc làm cho trên 1.800 lao động trong đó có các đồng bào dân tộc.

Ba ba gai Văn Chấn có đặc điểm thân mỏng và có màu nâu xám nhạt, phần bụng có các chấm đen, phần mai mềm bè dẹt và rộng từ 6 - 10cm. Khi nâng ba ba lên, phần mai mềm không bị rủ xuống. Thịt ba ba gai Văn Chấn ít mỡ, thịt chắc và có độ giòn, khi ninh lâu thịt và phần mai mềm không bị nhũn, không bị hao.

Ngoài ra, ba ba gai Văn Chấn - Yên Bái thịt có ít mỡ, chắc và có độ giòn, khi chế biến ninh lâu, thịt và phần mai mềm không bị nhũn, nấu không hao thịt. Do ba ba gai được nuôi tại huyện Văn Chấn có những đặc tính quý như trên nên hiện nay trên thị trường ba ba gai giống cỡ 40 - 50g/con (cỡ bằng hạt gấc) có giá từ 200.000 - 300.000đ/con và giá ba ba gai thương phẩm có giá từ 500.000 - 600.000đ/kg (cao gấp 2 lần so với ba ba trơn và 25 - 30% so với ba ba gai nuôi ở vùng khác).

Các hộ nuôi ba ba gai Văn Chấn - Yên Bái nằm dọc theo đường 32 từ thành phố Yên Bái lên Nghĩa Lộ. Ở đây có điều kiện địa hình đồi núi dốc mạnh, lượng mưa lớn và tập trung nên tạo cho huyệnVăn Chấn một hệ thống ngòi suối khá dày đặc, có tốc độ dòng chảy lớn và lưu lượng nước thay đổi theo từng mùa. Nước suối trong, mát giàu khoáng chất ngoài việc cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, nước sinh hoạt thì đây còn là tiềm năng để phát triển nghề nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi ba ba gai.