Tổng diện tích chè trồng mới, cải tạo, thay thế từ năm 1999 tới 2008 là 5.316,9 ha, bình quân mỗi năm đã trồng mới, cải tạo, thay thế 531 ha chè bằng các giống chè lai, nhập nội và chè Shan giâm cành...

Nhìn tổng thể, chương trình trồng mới, cải tạo thay thế chè triển khai khá bài bản. Nguồn giống cung ứng do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý chất lượng, kinh phí hỗ trợ rót thẳng xuống dân sau nghiệm thu của cơ quan chức năng. Kiên trì thực hiện, tới nay, tổng diện tích chè trồng mới, cải tạo thay thế là 5.316,9 ha bằng các giống chè lai LDP, chè Shan, chè nhập nội; trong đó, trồng mới 3.094 ha, cải tạo thay thế 2.222 ha.

Bình quân mỗi năm, tỉnh trồng mới, cải tạo thay thế 531 ha chè, tổng số trên 3.000 ha đã cho thu hoạch, tạo chuyển biến mới về năng suất, chất lượng vùng nguyên liệu. Năm 2008, lần đầu sản lượng chè búp tươi Yên Bái đạt 75.000 tấn, tăng trên 5.000 tấn so với niên vụ trước, tổng giá trị ước đạt 208 tỷ đồng, tăng 40 tỷ đồng.

Trong khi giá vật tư đầu vào tăng cao, thị trường khó khăn có tác động tiêu cực tới người làm chè thì những con số sáng sủa trên có phần do hiệu quả cải tạo vùng nguyên liệu đem lại. Ba năm từ 2006 - 2008, tỉnh trồng mới 1.624 ha chè giống nhập nội, chè lai và chè Shan giâm cành. Tổng diện tích chè của tỉnh hết năm 2008 là 12.639 ha, trong đó 10.854 ha chè kinh doanh.

Ước tính, khoảng ba vạn lao động ở Yên Bái có thu nhập từ chè, trong đó hai vạn người thu nhập chính từ sản xuất, kinh doanh chè. Hỗ trợ trồng mới, cải tạo giống chè là chương trình đi vào lòng dân. Trấn Yên là địa phương triển khai khá hiệu quả chương trình này trong những năm qua. Tổng diện tích chè của huyện là 2.199 ha, gần 1.950 ha là chè kinh doanh. Huyện đã định hình vùng chè chất lượng cao 500 ha, trong đó chè Bát Tiên kinh doanh 235 ha, chiếm 12% diện tích; chè Bát Tiên kiến thiết cơ bản 181 ha, 76 ha khác là chè lai. 23 xã của huyện đã tham gia chương trình trồng mới, cải tạo chè nguyên liệu. Bảo Hưng là điển hình về chuyển đổi giống chè. Từ năm 2001 tới nay, xã trồng mới, cải tạo 73,7 ha. Vùng chè 200 ha đã có trên 1/3 diện tích được trồng bằng các giống chè lai, nhập nội.

Ông Nguyễn Mạnh Hiền ở thôn Khe Ngay năm 2001 tiên phong trồng chè lai trên diện tích cây trồng cũ kém hiệu quả, sau 4 năm đưa vào kinh doanh, năng suất chè của gia đình đã đạt 11 - 12 tấn/ha. Bảo Hưng hiện có 22 ha chè lai và 51,7 ha chè Bát Tiên, mỗi năm xã có hàng chục hộ tham gia cải tạo, trồng mới chè. Tuy hỗ trợ của Nhà nước mới đáp ứng từ 20 - 25% tổng kinh phí đầu tư một héc-ta trồng mới, cải tạo nhưng người dân đánh giá đây là chương trình hỗ trợ đem lại hiệu quả rõ nhất ở Bảo Hưng.

Huyện Văn Chấn, riêng năm 2008 đã trồng mới, cải tạo 279 ha bằng giống chè Shan giâm cành, chè lai LDP và chè nhập nội Phúc Vân Tiên. Văn Chấn hiện có trên 4.330 ha chè, trong đó gần 3.010 ha chè kinh doanh; sản lượng chè búp tươi niên vụ 2008 trên 33.000 tấn, chiếm gần 1/2 sản lượng của tỉnh. Theo Phó chủ tịch UBND huyện Nguyễn Hợp Đoàn, năm 2009, huyện trồng mới, cải tạo 270 ha, trong đó trồng mới 120 chè Shan giâm cành tại các xã vùng cao; cải tạo 150 ha bằng giống nhập nội, chè lai ở thị trấn Nông trường Nghĩa Lộ, Trần Phú và một số xã vùng ngoài.

Năm 2009, mục tiêu của Yên Bái là trồng mới, cải tạo 510 ha chè, trong đó trồng mới 160 ha chè ở Văn Chấn và Lục Yên; trồng cải tạo thay thế 350 ha ở Yên Bình, Trấn Yên, Văn Chấn, Văn Yên.

Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đoàn Kim Thành cho biết: “Chỉ đạo của ngành là xây dựng các vùng chè tập trung, liền khoảnh, nếu không đáp ứng sẽ không nghiệm thu. Sở tiếp tục quản lý chặt chẽ chất lượng nguồn giống cung ứng cho chương trình, chỉ đạo các ban chỉ đạo cấp huyện tổ chức thực hiện. Về chính sách, tiếp tục thực hiện hỗ trợ 8 triệu đồng/ha, trong đó 3 triệu đồng cho làm đất, 5 triệu đồng cho cây giống; thực hiện các chính sách hỗ trợ phủ lãi suất vay trồng mới, cải tạo, xây dựng vườn ươm với một số vùng, hỗ trợ theo Nghị quyết 30a...”.

Ông Đoàn Kim Thành cũng khuyến cáo các địa phương, ban chỉ đạo cấp huyện, xã phải chỉ đạo sát sao, tăng cường kiểm tra, nhất là thời điểm trồng chè vụ thu hiện nay: "Thiếu chỉ đạo thường xuyên dẫn tới trồng chậm thời vụ, đầu tư hạn chế là những nguyên nhân làm hạn chế kết quả, hiệu quả của chương trình”.

P.V