Điều đáng nói, theo quy định, các phương tiện này đã bị cấm lưu thông từ lâu nhưng đến nay vẫn hoạt động, gây nguy hiểm và mất an toàn giao thông (ATGT) cho người đi đường.

Ẩn họa tai nạn giao thông

Không khó để bắt gặp những chiếc xe 3 bánh tự chế hoặc những chiếc xe hết niên hạn sử dụng ì ạch chạy trên đường. Bằng mắt thường dễ dàng nhận ra những xe này có hình dạng cũ kỹ, chở hàng cồng kềnh, gây nhiều tiếng ồn. Đa phần những chiếc xe này được cải tiến từ động cơ xe máy hoặc máy cày, máy nổ, có bổ sung thêm nhiều bộ phận từ cần số, bánh xe, thùng xe đến đèn pha, ống pô. Qua bàn tay “nhào nặn” của thợ cơ khí, những động cơ, bộ phận rời rạc này “biến” thành những chiếc xe đa năng có thể chở hàng mét khối đất, cát, gạch, đá hoặc gỗ, tre, nứa.

Điều dễ nhận thấy, với thiết kế không bảo đảm, lại thường xuyên chở hàng cồng kềnh, rồi đi nghênh ngang, lạng lách hoặc phóng nhanh, vượt ẩu chỗ đông người… khiến nguy cơ mất ATGT tại những khu vực có xe này lưu thông luôn lớn. Thực tế, từ đây, nhiều vụ tai nạn, va chạm giao thông liên quan đến những chiếc xe tự chế, xe hết niên hạn sử dụng này đã xảy ra.

Điển hình là vụ tai nạn lúc 14 giờ 30 phút, ngày 18/1/2016, trên tuyến đường Yên Bái - Khe Sang, đoạn qua khu phố Xuân Lan, xã Tuy Lộc, thành phố Yên Bái. Xe mô tô do anh Vũ Kim Ngọc, sinh năm 1976 điều khiển đã va chạm với xe ba bánh do anh Hà Minh Tuấn, sinh năm 1983 điều khiển, anh Ngọc bị thương nặng phải đi cấp cứu, xe mô tô bị hỏng nặng.

Mới đây nhất, tại huyện Yên Bình cũng đã xảy ra vụ TNGT liên quan đến xe công nông tự chế khiến 1 người chết. Nguyên nhân được xác định là do xe không có vách ngăn ở buồng lái nên khi xảy ra sự cố khiến người ngồi ở ca bin rơi về phía trước dẫn đến tử vong. Nguy cơ tai nạn từ xe tự chế, xe hết niên hạn sử dụng không chỉ vì kém chất lượng và lái ẩu mà còn là sự chủ quan, thiếu hiểu biết của người dân. Chính vì vậy, chừng nào những xe này còn lưu thông trên đường thì nguy cơ xảy ra TNGT còn hiện hữu.

Tăng cường quản lý

Theo ghi nhận, mặc dù tình trạng các loại xe 3 bánh tự chế, xe hết niên hạn sử dụng tham gia giao thông trên địa bàn tỉnh không “nóng” như ở nhiều nơi nhưng trên thực tế không ít xe vẫn ngang nhiên hoạt động. Để qua mặt lực lượng chức năng, nhiều trường hợp đã sử dụng tem, giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đã hết hạn (xe hết hạn kiểm định) hoặc không do cơ quan có thẩm quyền cấp nhằm tiếp tục lưu hành.

Qua đánh giá của các lực lượng chức năng, nhiều vụ TNGT liên quan đến xe hết niên hạn sử dụng và xe 3 bánh tự chế là do các phương tiện này không bảo đảm quy chuẩn lại chở hàng cồng kềnh, chạy nhanh, ẩu, ôm cua rộng.

Trước thực trạng này, Ban ATGT tỉnh đã chỉ đạo các ngành, lực lượng chức năng đẩy mạnh công tác kiểm tra, xử lý các phương tiện hết niên hạn sử dụng. Theo đó, hiện nay, Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới Yên Bái (Sở Giao thông Vận tải) đã gửi thông báo, cung cấp danh sách xe ô tô các loại hết niên hạn sử dụng quản lý trên địa bàn tỉnh cho các cơ quan chức năng và các địa phương để theo dõi, kịp thời thông báo thu hồi giấy đăng ký xe, biển số xe, đình chỉ lưu hành và kiểm tra, xử lý vi phạm theo quy định.

Trên cơ sở đó, Công an tỉnh cũng tăng cường kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp lưu hành xe ô tô sử dụng tem, giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đã hết hạn hoặc không do cơ quan có thẩm quyền cấp; kiên quyết tịch thu, xung công quỹ các trường hợp xe ô tô hết niên hạn, xe công nông tham gia giao thông trên địa bàn theo quy định pháp luật.

Thượng úy Phạm Văn Bình - cán bộ Đội Cảnh sát giao thông - Trật tự - Cơ động (Công an huyện Văn Yên) cho biết: “Thời gian qua, Đội đã tăng cường tuần tra, kiểm soát trên các tuyến đường, qua đó phát hiện 5 xe tự chế, Đội đã lập biên bản và xử phạt hành chính 25 triệu đồng”.

Bên cạnh đó, đơn vị quản lý, đăng ký và cấp biển số xe, công an các địa phương cũng tăng cường phối hợp rà soát, thông báo và thu hồi giấy đăng ký xe, biển số xe ô tô hết niên hạn sử dụng theo quy định; lực lượng cảnh sát giao thông, công an các huyện, thị xã, thành phố xây dựng kế hoạch, phương án tăng cường kiểm tra, kiểm soát và xử lý nghiêm các trường hợp sử dụng xe ô tô hết niên hạn sử dụng, xe tự chế tham gia giao thông trên các tuyến đường, nhất là trên quốc lộ, tỉnh lộ.

Theo ông Mai Văn Bộ - Chánh Thanh tra, Sở Giao thông - Vận tải thời gian tới, lực lượng sẽ chủ động rà soát, theo dõi và tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, kiên quyết ngăn chặn, xử lý các phương tiện hết hạn kiểm định, hết niên hạn tham gia giao thông; thành lập tổ kiểm tra liên ngành tiến hành kiểm tra việc chấp hành các quy định về điều kiện kinh doanh vận tải hành khách, điều kiện lưu hành của xe cơ giới; đồng thời, xử lý triệt để các phương tiện xe tự chế, xe hết niên hạn sử dụng.

Song song với những giải pháp trên, các địa phương cần tiến hành rà soát, lập danh sách quản lý cơ sở sản xuất lắp ráp, số hộ dân sử dụng các loại xe cơ giới ba bánh tự chế, không có đăng ký; số xe thô sơ ba bánh, bốn bánh tự chế không có đăng ký; yêu cầu các chủ cơ sở chấm dứt việc sản xuất lắp ráp và các chủ phương tiện cam kết không cho người khác thuê mướn để sử dụng, lưu hành loại phương tiện này.

Theo báo cáo của Trung tâm Đăng kiểm xe cơ giới Yên Bái (Sở Giao thông - Vận tải), tính đến hết năm 2015, trên địa bàn tỉnh có 99 phương tiện hết niên hạn sử dụng; trong đó, thành phố Yên Bái 61 phương tiện, Văn Yên 1 phương tiện, Lục Yên 2 phương tiện, Yên Bình 7 phương tiện, Trấn Yên 11 phương tiện, Văn Chấn - thị xã Nghĩa Lộ 12 phương tiện, Trạm Tấu - Mù Cang Chải 4 phương tiện; tỉnh, thành khác 1 phương tiện.

Hùng Cường