Vãn cảnh Bách Lẫm

Tôn vinh “Nghệ thuật xòe Thái”

Vãn cảnh Bách Lẫm

Cập nhật: Thứ sáu, 15/12/2017 | 8:01:18 AM

YBĐT - Phía Đông Nam thành phố Yên Bái có một quả đồi nhỏ, cao chừng mười lăm mét, soi bóng nước sông Hồng – gọi là đồi Bách Lẫm. Những bóng cổ thụ bốn mùa xum xuê bên mái chùa và đền nhỏ, tạo nên một cảnh quan đẹp và tôn nghiêm giữa lòng thành phố.

Chùa Linh Long và đền Đông Cuông vọng. (Ảnh: Thu Chung)

Chùa Bách Lẫm xưa (ngày nay có tên tự là chùa Linh Long) và đền Đông Cuông vọng vốn là trung tâm tín ngưỡng tôn giáo của người Việt xưa. Ngày nay, nơi đây đã trở thành điểm du lịch tâm linh của người dân trong và ngoài tỉnh. Chùa Bách Lẫm và đền Đông Cuông vọng cũng là một trong hàng chục ngôi đền, chùa còn lại trong lịch sử hình thành của vùng đất cổ Yên Bái.

Theo một số tài liệu khảo cứu cho biết, chùa Bách Lẫm được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ mười tám. Do điều kiện địa hình miền núi nên ban đầu, chùa được xây dựng bằng tranh tre và gỗ rừng. Qua thời gian mưa nắng và chiến tranh tàn phá, dáng vẻ nguyên sơ của Bách Lẫm và Đông Cuông vọng đã có nhiều thay đổi. Chùa và đền từng được tu sửa và tôn tạo lại hai lần (1970 và 1980) mang dáng dấp kiến trúc thời Nguyễn với mô típ kiến trúc chồng rường.

Cũng như nhiều ngôi chùa khác, chùa Bách Lẫm có thờ Tam Bảo, tượng trưng cho quá khứ, hiện tại, tương lai và thờ Đức Phật Bà cứu tế chúng sinh. Đặc biệt, chùa còn giữ được bức bia đá "Thần Phật bi hậu ký” niên hiệu Duy Tân nhị niên - 1908. Văn bia trong sáng, chau chuốt ghi lại công đức của một tín nữ đã thành tâm hằng xả công đức cho chùa và đề cao thuyết nhân quả trong đạo Phật. Văn bia còn hàm chứa nội dung ca ngợi cảnh đẹp của chùa: "Quê ta có dòng sông Triệu Thủy, có rừng đào Lẫm Sơn, quả là nơi danh thắng của hạt Yên Bái. Cổ tích bấy nay có đền thờ thần, có chùa phụng phật. Song, trải cơn binh hỏa giang sơn đã lắm đổi thay… ”.

Trong đền Đông Cuông vọng, thờ đức Mẫu Thượng ngàn và Thần vệ quốc Hưng Đạo Vương. Việc thờ mẫu bên cạnh thờ thần là đúng với quan niệm dân gian. Mẫu – tức là người mẹ của vũ trụ, là tối thượng thần chi phối tư duy của nhân loại, là hiện thân của sự kính trọng, là linh hồn của vũ trụ.

Từ "Người” mà muôn vật nảy sinh, muôn loài tồn tại. Đông Cuông vọng là điểm bái vọng từ xa, dành cho những ai lòng thành, không có điều kiện lên với đền chính ở xã Đông Cuông, huyện Văn Yên. Chính vì thế, hàng năm, Đông Cuông vọng cũng lấy ngày Mão tháng Giêng làm ngày lễ chính. Đền Đông Cuông vọng còn có nhiều tên gọi khác như: đền vọng Thần Vệ quốc; đền vọng Đông Quang…

Dù sao đi nữa, trong tâm thức của người dân Yên Bái, nơi đây mãi là chốn tôn nghiêm, gửi tấm lòng thành của mình trước các vị thần đã có công vệ quốc, cho giang sơn dân cường, nước thịnh. Núi sông quần tụ, cảnh quan khoáng đạt nơi người xưa chọn đất dựng đền, phải chăng cũng xuất phát từ tâm niệm những điều tốt đẹp cho đời và cho quê hương, đó sao!

Do ở vị trí thuận lợi nên năm 1721 (niên hiệu Bảo Thái), Bách Lẫm đã được chọn làm trạm thứ mười sáu, dọc tuyến lộ trình Thao Giang lên phía Bắc của các tướng lĩnh triều Lê. Sau này, đây là điểm án ngữ quan trọng cửa ngõ phía Nam của Yên Bái. Cùng với thời gian, Bách Lẫm không chỉ vẫn vẹn nguyên ý nghĩa là nơi giáo dục truyền thống, niềm tự hào dân tộc cho mọi thế hệ mà còn là một di chỉ văn hóa Sơn Vi quan trọng, khẳng định nơi đây từng là địa bàn sinh sống của người Việt cổ. Những công cụ bằng đá như: rìa lưỡi dọc, rìa lưỡi xiên, mảnh tước… được phát hiện ở đây, là những thông điệp lịch sử quý giá về vùng đất Yên Bái xưa.

Bách Lẫm là một di chỉ quý cả về ý nghĩa văn hóa cũng như lịch sử và tín ngưỡng tâm linh cần được giữ gìn và tôn tạo. Để giữa lòng thành phố nơi cửa ngõ vùng Tây Bắc này, mãi có một cảnh quan văn hóa tâm linh, là điểm du lịch tâm linh với những mong ước tốt đẹp của lòng người – một vị trí tôn nghiêm đề cao tinh thần hướng thiện và truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc ta.

Thanh Tửu

Các tin khác

Vinh danh Nghệ thuật xòe Thái: Trọn vẹn hồn di sản

Vòng đại xòe tại Lễ đón bằng của UNESCO ghi danh

Đã tròn 1 năm kể từ ngày Nghệ thuật Xòe Thái chính thức được UNESCO đưa vào Danh sách Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Người dân thị xã Nghĩa Lộ (Yên Bái) luôn tự hào và ý thức để gìn giữ, lưu truyền loại hình nghệ thuật độc đáo này.

Yên Bái tổng kết công tác tổ chức Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật Xòe Thái”

Chiều 10/10, tại thị xã Nghĩa Lộ, UBND tỉnh Yên Bái tổ chức Hội nghị tổng kết Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật Xòe Thái” vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; khai mạc Lễ hội Văn hóa- Du lịch Mường Lò, khám phá Danh thắng quốc gia đặc biệt Ruộng bậc thang Mù Cang Chải năm 2022.

Lễ vinh danh Nghệ thuật Xòe Thái tại Yên Bái: Chu đáo, an toàn, ấn tượng, thành công

Lễ đón nhận Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật Xòe Thái” là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và khai mạc Lễ hội Văn hóa - Du lịch Mường Lò, khám phá Danh thắng Quốc gia đặc biệt Ruộng bậc thang Mù Cang Chải năm 2022 (Lễ đón nhận và khai mạc Lễ hội) là sự kiện mang tầm cỡ quốc gia, có ý nghĩa và quy mô lớn nhất từ trước đến nay đối với tỉnh Yên Bái và các tỉnh có di sản. Với những nỗ lực cao nhất có thể, Yên Bái đã làm nên một lễ hội thành công về mọi mặt, ghi ấn tượng mạnh trong lòng người dân và du khách.

Xòe Thái góp phần xây dựng “Trường học hạnh phúc”

Để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, những năm qua, Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Nghĩa Lộ đã xây dựng kế hoạch đưa 6 điệu xòe cổ của dân tộc Thái vào chương trình giảng dạy ngoại khóa cho học sinh; qua đó khơi dậy tình yêu và trách nhiệm bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc trong thế hệ trẻ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, xây dựng “Trường học hạnh phúc”.

Tôn vinh “Nghệ thuật xòe Thái”