Khác với các kỳ điều tra trước, Tổng điều tra năm 2025 đánh dấu một bước tiến lớn về ứng dụng công nghệ số khi toàn bộ dữ liệu được thu thập thông qua phiếu điện tử (Webform) và phần mềm CAPI cài đặt trên thiết bị di động. Đây vừa là cơ hội để nâng cao hiệu quả, vừa là thách thức đòi hỏi ngành thống kê phải chuẩn bị kỹ lưỡng về nhân lực và phương tiện kỹ thuật.
Ông Vũ Tuấn Hà - Chi cục trưởng Chi cục Thống kê, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Tổng điều tra tỉnh Yên Bái cho biết: "Ngay từ đầu, chúng tôi xác định đào tạo đội ngũ điều tra viên (ĐTV) là khâu then chốt. Việc tuyển chọn nhân sự được thực hiện theo tiêu chí kép: vừa có kinh nghiệm điều tra thống kê, vừa am hiểu, nhạy bén với công nghệ”.
Không chỉ lựa chọn kỹ càng, công tác tập huấn cũng được thiết kế sát thực tế với phương châm "cầm tay chỉ việc”, tăng thời lượng thực hành, mô phỏng các tình huống có thể gặp phải trong thực địa như mất mạng, lỗi định vị hay không đồng bộ dữ liệu. Đặc biệt, một nhóm hỗ trợ trực tuyến 24/7 qua Zalo đã được thiết lập để kịp thời giải đáp vướng mắc cho ĐTV.
Với các địa bàn vùng cao, nơi có nhiều khó khăn về hạ tầng và trình độ công nghệ, ngành thống kê Yên Bái chủ động tuyển chọn cán bộ thôn, bản là người dân tộc thiểu số, hiểu địa bàn, thông thạo tiếng địa phương và có thể sử dụng thiết bị di động. Đây là lợi thế chiến lược để đảm bảo thông tin được thu thập chính xác, đầy đủ và kịp thời
Điều tra
viên điều tra, thu thập thông tin về thực trạng kinh tế - xã hội của 53 dân tộc
thiểu số năm 2024.
Cuộc điều tra năm nay cũng được đánh giá là một "cuộc cách mạng” về phương pháp khi yêu cầu kết nối, đối chiếu giữa dữ liệu điều tra thực tế với dữ liệu hành chính hiện có. Điều này đặt ra không ít thách thức, từ hạ tầng công nghệ, kỹ năng con người đến yêu cầu khắt khe về chất lượng và bảo mật thông tin.
Theo ông Vũ Tuấn Hà, ba nhóm thách thức lớn bao gồm: điều kiện hạ tầng còn hạn chế ở nhiều địa bàn vùng sâu, vùng xa; năng lực công nghệ của đội ngũ ĐTV còn chênh lệch và tâm lý e ngại cung cấp thông tin của một bộ phận người dân.
Để giải bài toán này, Chi cục Thống kê đã xây dựng lộ trình hành động toàn diện. Trước hết là kiện toàn tổ chức Ban Chỉ đạo các cấp ngay sau khi hoàn tất sáp nhập đơn vị hành chính. Tiếp đó, tỉnh đã tính đến các phương án hỗ trợ thiết bị cho ĐTV như thuê, mượn máy tính bảng hoặc điện thoại thông minh.
Chị Đoàn Thị Thanh - ĐTV huyện Trấn Yên cho biết: "Vừa rồi chúng tôi đã được tham dự lớp tập huấn. Ngoài kiến thức kỹ thuật, chúng tôi được đào tạo kỹ năng giao tiếp, thuyết phục người dân, giải thích về mục đích, ý nghĩa và tính bảo mật của cuộc điều tra để tạo sự tin tưởng, đồng thuận của người dân”.
Song song đó là chiến dịch truyền thông đa kênh: phát thanh, truyền hình, báo chí, mạng xã hội, băng rôn, khẩu hiệu tại thôn bản.
Đặc biệt, quy trình kiểm tra, đối chiếu, làm sạch dữ liệu được thiết lập nghiêm ngặt. Những mâu thuẫn, sai sót giữa dữ liệu điều tra và dữ liệu hành chính sẽ được phát hiện sớm và xác minh ngay tại nguồn nhằm đảm bảo độ tin cậy và tính khách quan.
Một điểm mới đáng chú ý trong Tổng điều tra lần này là việc ứng dụng hệ thống giám sát trực tuyến theo thời gian thực. Từ ngày 1/7 đến 30/7, mọi hoạt động thu thập dữ liệu tại các địa bàn sẽ được giám sát chặt chẽ, cả trực tiếp lẫn trực tuyến.
Các giám sát viên sẽ theo dõi tiến độ, kiểm tra logic dữ liệu và chủ động cảnh báo các lỗi bất thường để ĐTV xử lý ngay tại chỗ. Những địa bàn có tiến độ chậm hoặc sai sót nhiều sẽ được cử đoàn công tác đến kiểm tra, xác minh, hỗ trợ.
Đáng chú ý, Yên Bái còn thành lập tổ công tác phản ứng nhanh cấp tỉnh, sẵn sàng cơ động xử lý mọi tình huống phát sinh tại cơ sở, nhằm đảm bảo cuộc điều tra diễn ra thông suốt, đúng kế hoạch và đạt chất lượng như yêu cầu của Trung ương.
Không dừng lại ở việc thu thập số liệu, kết quả của Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp 2025 được kỳ vọng là nền tảng để tỉnh Yên Bái hoạch định các chính sách phát triển bền vững, mang lại thay đổi thực chất cho đời sống người dân.
Ông Vũ Tuấn Hà chia sẻ: "Chúng tôi không muốn kết quả điều tra chỉ là những con số nằm trên giấy. Đây phải là dữ liệu sống, là cơ sở khoa học để xác định cây trồng, vật nuôi chủ lực của từng vùng; điều chỉnh cơ cấu sản xuất; xây dựng các chương trình đào tạo nghề, khởi nghiệp và ưu tiên đầu tư vào những vùng hạ tầng yếu kém.”
Xa hơn nữa, nguồn dữ liệu này sẽ là "chìa khóa” để mở ra những hướng đi kinh tế mới như nông nghiệp tuần hoàn, du lịch nông thôn, giúp khai thác tốt tiềm năng, biến thế mạnh thành giá trị thực.
Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp 2025 không chỉ là một sự kiện thống kê mà là bước ngoặt trong chuyển đổi số và hoạch định chính sách phát triển nông thôn. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, chủ động từ cơ sở, Yên Bái đang thể hiện quyết tâm cao độ biến dữ liệu thành hành động, thành sự phát triển bền vững cho người dân nông thôn.
Hồng Duyên
